У дисертації вперше уведено до наукового обігу та системно обґрунтовано важливий історико-педагогічний феномен «просвітницький туризм», невідомі документи та історичні факти архівних і рукописних фондів, які в сукупному ефекті уможливили репродукування змістової наповненості його мети, завдань, основних форм. Здійснено ретроспективний аналіз окресленої проблематики у вітчизняній площині ІХ – 30-х рр. ХХ ст. У розширених хронологічних рамках проаналізовано етапи розвитку просвітницького туризму в історії зарубіжної педагогіки; запропоновано періодизацію становлення, розвою та занепаду вітчизняного просвітницького туризму (ІХ – 30-х рр. ХХ ст.), охарактеризовано особливості кожного етапу їх поступальність та взаємозалежність.
In the thesis, a historical and pedagogical phenomenon "educational tourism" has been introduced and systematically substantiated; unknown documents and historical facts of archival and manuscript funds altogether made the reproduction of its purpose, tasks, and main forms possible. A retrospective analysis of the above-mentioned domestic issues of the IX – 30-s of the XX century is carried out. Stages of development of educational tourism in the history of foreign pedagogy are analyzed within an extended chronological framework. The periodization of the formation, development and decline of the national educational tourism (IX - 30-s of the XX century) are proposed, peculiarities of each stage, their continuity and interdependence have been described.