Фразалагізмы з кампанентам "лед"у фразеалагічнай карціне свету беларусау

Abstract

У артыкуле на матэрыяле фразеалагізмаў беларускай мовы, аб'яднаных наяўнасцю кампанента “лед”, выяўляецца ўласцівая ім культурная інфармацыя, перададзены і захаваны ўстойлівы каштоўнасны змест культуры беларусаў, яе катэгорый і сэнсаў, што звязаны з ледам як найменнем віду вады-рэчыва ў цвердым стане. Устанаўліваецца ўзаемадзеянне мовы і культуры народа з дапамогай фразеалагізмаў, якія часткова рэпрэзентуюць канцэпт “вада” як фрагмент фразеалагічнай карціны свету беларусаў у дыяпазоне культурна-нацыянальнай самасвядомасці, а таксама аб’ектывуюць у асноўным прыродны, дзейнасны і прасторавы коды культуры.

У статті на матеріалі фразеологізмів білоруської мови, об'єднаних наявністю компонента “лід”, виявляється властива їм культурна інформація, переданий і збережений стійкий ціннісний зміст культури білорусів, її категорій і смислів, пов'язаних з льодом як найменуванням виду води-речовини у твердому стані. Встановлюється взаємодія мови і культури народу за допомогою фразеологізмів, що частково репрезентують концепт “вода” як фрагмент фразеологічної картини світу білорусів у діапазоні культурно-національної самосвідомості, а також об'єктивують в основному природний, діяльнісний і просторовий коди культури.

Based on the material of Belarusian phraseological units with the common component 'ice', the article singles out their characteristic cultural information and its stable evaluative component that they hand down and preserve, its categories and senses, connected to ice as the name for water as a kind of substance in its solid state. The author identifies the interaction between the language and national culture through phraseological units, which partially represent the concept “water” as one of the components of phraseological world view of the Belarusians in the diapason of cultural and national self-awareness, objectifying generally the natural, action and spatial codes of the culture. The authors points out that the phraseological units with the component “лед (ice)” and its derivative “лядні” nominate, characterise and evaluate new phenomena and notions, as a rule, of an abstract nature: most often – ways and means of establishing good relations between people; failure of a poor man’s attempts; accuracy of a numerical measure (usually referring to money or age); a large number of smth; hypocrisy of a man; the degree of coldness outdoors and its feeling in person’s limbs. This all is related to the selection of the component-lexeme “лед (ice)” that denotes a notion, closely connected in human mind with certain qualities – coldness, transparence, hardness, the ability to crumb and melt, to be broken down, cracked, which served as the ground for creation of metaphoric images. Linguistic and cultural analysis of phraseological units with the component “лед (ice)” is carried out with the aim to determine the cultural information that has been recorded in them and handed down to new generations, the moral and ethical norms and codes of conduct, people’s relations that the Belarusians either consider to be laudable or reject and condemn. The subject of the research is the peculiarities of arrangement and ways of conveying cultural information, the contents of the “language” of culture regarding the notion of ice with the aim of reconstructing the concept “water”, the integrity of which is impossible without taking into consideration all the “water” components in phraseological units that objectify the concept “water”. One of these components is the lexeme “ice”, which is a part of the thematic group “kinds of water”.